ام‌الفسادی به نام الکل

ام‌الفسادی به نام الکل

دکتر محمدامین زارع
متخصص اورژانس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

هشدار درباره مصرف مشروبات الکلی که به عنوان یک اقدام نابهنجار زمینه‌ساز جرایم بسیاری است، همواره مورد توجه کارشناسان بوده و هست. بخصوص از زمانی که مشروبات الکلی از نوع تقلبی آن نیز وارد بازار شد. باعث تاسف است که بگویم اکثر مصرف‌کنندگان این مشروبات دست‌ساز و البته بسیار خطرناک را جوانان کم‌سن و سال و اقشار کم‌درآمد جامعه تشکیل می‌دهد، زیرا از قیمت پایینی برخوردار است و آنچه که باعث نگرانی خانواده‌ها و مسوولان در رابطه با مصرف مشروبات الکلی تقلبی شده، علاوه بر سرپیچی از قوانین دینی آثار مخربی است که بر بدن وارد می‌نماید تا جایی که اغلب باعث مرگ شده و چنانچه فرد مصرف‌کننده خیلی شانس بیاورد و جان سالم به در ببرد تا آخر عمر درگیر عوارض آن خواهد بود، عوارضی که هرگز قابل جبران نیست.
حتما شما هم بارها از رسانه‌های عمومی اخباری درباره مسمومیت و قربانی شدن تعداد زیادی از جوانان در مهمانی‌ها و پارتی‌های شبانه شنیده‌اید. آمارها حاکی از آن است که سن مصرف مشروبات الکلی روز به روز رو به کاهش است و بیشترین قربانیان آن را جوانان و نوجوانانی تشکیل می‌دهند که دور از چشم خانواده‌ها و صرفا برای تفریح به مصرف آنها رو آورده‌اند. اگرچه این مساله بسیار تلخ است، اما به هر حال واقعیتی است که وجود دارد و تلاش مضاعف مسوولان و کارشناسان مسائل اجتماعی را برای حل آن می‌طلبد.
الکلی که به عنوان مشروب مورد استفاده قرار می‌گیرد از بسیاری از خوراکی‌ها مثل کشمش، خرما و انگور تهیه می‌شود و نام شیمیایی آن اتانول است. در بدن انسان آنزیم‌هایی وجود دارد که اتانول را تجزیه کرده و پس از متابولیت، می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن تاثیر بگذارد از مهم‌ترین قسمتی که اتانول روی آن تاثیر می‌گذارد، مغز است. با تاثیر الکل روی بافت مغز، سیستم عصبی تحت‌الشعاع قرار گرفته و عملکرد آن کند می‌شود که همین موضوع علائمی مثل اختلالات خلقی و عدم تعادل را ایجاد می‌کند. اگر شما با چنین افرادی برخورد داشته‌اید حتما دیده‌اید که تفسیر آنها از خود و محیط پیرامونشان تحت تاثیر مصرف الکل تفسیری غلط و گاهی غیرقابل درک است. از مهم‌ترین علائم چنین افرادی تلوتلو خوردن است که در نتیجه عدم تعادل به وجود می‌آید.

مراجعه به اورژانس در چه شرایطی الزامی است؟
مصرف اتانول در درازمدت می‌تواند باعث بروز عوارض جدی و گاهی خطرناک شود و چنانچه میزان مصرف الکل زیاد باشد، مجموعه‌ای از علائم در فرد پدیدار می‌شود. اولین علامت خود را به شکل کاهش سطح هوشیاری نشان می‌دهد و به دنبال آن علائمی مثل تهوع، استفراغ و پرادراری نیز پدیدار می‌شود. تهوع و استفراغ و پرادراری خود می‌تواند باعث عوارض دیگری در شخص شود که در حقیقت این عوارض، مشکلات ثانویه مصرف این مواد محسوب می‌شوند. معمولا در مسمومیت با اتانول هوشیاری آنقدر کاهش پیدا نمی‌کند که پزشکان مجبور باشند برای کنترل راه هوایی اقدام خاصی انجام دهند ولی در هر صورت زمانی که هوشیاری بر اثر مصرف بسیار زیاد الکل خیلی افت پیدا کرده باشد و استفراغ‌های غیرقابل کنترل هم بر عوارض در شخص اضافه شود، اینجاست که جان فرد مسموم در معرض خطر قرار می‌گیرد و حتما باید در اسرع وقت به اورژانس مراجعه کرد.
گاهی دیده شده که چنین افرادی دچار افت قند خون می‌شوند، چراکه بدن به جای این که قند خون را بسوزاند، الکل را مصرف می‌کند و الکل در چرخه متابولیسم بدن ایجاد اختلال کرده و همین باعث افت قند خون شده و پیامد آن در پاره‌ای اوقات عوارضی مثل عارضه مغزی و کاهش سطح هوشیاری و اختلال تکلم و در نهایت حتی می‌تواند شخص به کما برود.
در بیشتر موارد چنانچه فرد در نتیجه مصرف الکل (اتانول)‌ دچار مسمومیت شود، مهم‌ترین اقدامات درمانی لازم برای او تحت نظر بودن در مراکز درمانی و جبران مایعات از دست رفته و کنترل تهوع و استفراغ و قند خون و در صورت نیاز جبران قند خون است.
از آنجا که اتانول در بدن بسرعت متابولیزه می‌شود و بعد از چند ساعت اثری از الکل در بدن نخواهد بود، بنابراین عوارض به همان سرعتی که ایجاد می‌شود تقریبا به همان سرعت هم از بین می‌روند. مصرف طولانی‌مدت اتانول، می‌تواند باعث اختلالات کبدی در فرد شود که این اختلالات هرچند در مراحل اولیه با قطع الکل قابل برگشت است ولی بتدریج که مصرف الکل ادامه پیدا کند این ضایعات غیرقابل برگشت شده و پیامد آن از کار افتادن کبد است. ازجمله دیگر ضایعاتی که در نتیجه مصرف مزمن الکل محتمل است، ضایعات کلیوی است که البته آمار ضایعات کلیوی به مراتب کمتر از ضایعات کبدی است.
از دیگر عوارضی که مصرف زیاد الکل بخصوص در فصل سرما ایجاد می‌کند، سرمازدگی و یخ‌زدگی است.
چرا که با مصرف الکل فرد دچار عدم تعادل و کاهش سطح هوشیاری می‌شود و او در چنین شرایطی نمی‌تواند از خودش مراقبت کند و در برابر تغییرات دمایی بسرعت دچار عارضه می‌شود، بر خلاف فرد عادی که حتی در صورت بی‌هوشی بعد از طی یک دوره این علائم برایش بروز می‌کند و در واقع توانایی بدن فرد بی‌هوش برای حمایت و تامین سلامت به مراتب بیشتر از فرد معتاد به الکل است.
مصرف الکل در فصل سرد سال خیلی بیشتر از دیگر فصول است، زیرا به دلیل سرعت بالای متابولیزه آن در بدن و حتی خیلی سریع‌تر از قند خون، فرد با مصرف آن دچار گر گرفتگی شده و درواقع دمای بدنش بالا می‌رود و همین باعث بالا رفتن آمار مصرف آن در زمستان می‌شود.
با‌تاثیر الکل روی بافت مغز سیستم عصبی تحت‌الشعاع قرار گرفته و عملکرد آن کند می‌شود که همین موضوع علائمی مثل اختلالات خلقی و عدم تعادل را ایجاد می‌کند
بیشترین آمار مصرف الکل در دنیا به کشورهای سردسیری مثل روسیه و مناطق سردسیری سیبری اختصاص دارد.
مصرف الکل در فصل سرد سال عوارضی به مراتب بیشتر از فصل گرم سال دارد. معمولا بیمارانی که به دلیل سرمازدگی به اورژانس مراجعه می‌کنند، اولین حدس، شک به مصرف الکل است، چراکه مهم‌ترین عارضه مصرف این ماده سرمازدگی است. بنابراین چنانچه بیماری به دلیل سرمازدگی به اورژانس آورده شود، اولین حدس درباره علت سرمازدگی در وی، مصرف الکل است.
افرادی که به‌آنها به اصطلاح الکلیسم یا معتاد به الکل می‌گویند، در واقع‌ انرژی مورد نیاز بدنشان را از الکل می‌گیرند، یعنی به جای این که از مواد قندی دیگر یا از مواد پروتئینی و چربی استفاده کنند و از این طریق انرژی مورد نیاز بدنشان را تامین کنند، صرفا با استفاده از الکل انرژی بدنشان را تامین می‌کنند. در نتیجه اغلب آنان از سوءتغذیه رنج می‌برند.
خوشبختانه در کشور ما آمار معتادان به الکل به دلایل مذهبی بسیار نادر است. در حالی که تعداد معتادان به الکل در بعضی از کشورها از جمله کشورهای اروپایی و آمریکایی بسیار بالاست.
چنانچه این افراد تصمیم به ترک اعتیاد داشته باشند، باید بدانند که قطع الکل به صورت ناگهانی می‌تواند بسیار خطرناک باشد و توصیه به آن نمی‌شود و چنانچه فرد الکلی به یکباره مصرف آن را قطع کند، طیف وسیعی از علائم مثل بی‌قراری و تشنج را به دنبال خواهد داشت. بنابراین برای ترک الکل باید جانب احتیاط را رعایت کرد و تحت شرایط و تدابیر خاصی اقدام به ترک کرد.

عوارض غیرقابل برگشت مصرف متانول
شخصی که مشکوک به مصرف متانول باشد حتی به مقدار بسیار کم، حتما باید در اسرع وقت به بیمارستان منتقل شود، چرا که با مصرف متانول بر خلاف اتانول که علائم آن پس از مصرف به سرعت در فرد ظاهر می‌شود، علائم با تاخیر بروز می‌کند. یعنی به عنوان مثال اگر علائم اتانول ظرف مدت چند دقیقه تا چند ساعت ظاهر شود، در متانول علائم بعد از 6 تا 12 ساعت به وجود می‌آید و چنانچه متانول همراه با اتانول (نوعی از مشروب با ناخالصی)‌ مصرف شده باشد، حتی ممکن است علائم بعد از 24 ساعت شروع شود. به همین دلیل وقتی فردی با علائم مصرف الکل صنعتی یا مشروبات ناخالص به مراکز درمانی مراجعه می‌کند، تشخیص مسمومیت با الکل صنعتی خیلی دشوار خواهد بود و همین مساله یکی از موارد خطرناک درباره مسمومیت با الکل تقلبی است. از مهم‌ترین علائم مسمومیت با متانول یا الکل صنعتی، بی‌قراری فرد مسموم است در حالی که در مصرف مشروبات غیرتقلبی فرد دچار سرخوشی و به عبارتی مستی می‌شود. سپس با گذشت زمان علائم کاهش سطح هوشیاری در فرد بروز می‌کند تهوع، استفراغ و دل‌درد نیز از دیگر علائم مصرف الکل تقلبی است، ولی از آنجایی که این علائم ممکن است مثلا 24 ساعت بعد از مصرف خود را نشان دهد حتی خود فرد مسموم در پاسخ به سوال پزشک که آیا چیز خاصی مصرف کرده یا خیر با تصور این که این علائم نمی‌تواند به دلیل مصرف الکل باشد از گفتن آن امتناع می‌کند و در حقیقت همین مساله روند تشخیص و درمان لازم را کند کرده و به تاخیر می‌اندازد.
آنچه درباره این بیماران باعث تاسف است، عوارض غیرقابل برگشتی است که این ماده روی شبکه عصبی آنان می‌گذارد. این عوارض در جاهای مختلف بدن می‌تواند ظاهر شود مثل شبکیه چشم که کوری را به همراه دارد و غیرقابل برگشت است، اثر روی مغز که در نتیجه کاهش خونرسانی به مغز به وجود می‌آید و ضایعاتی دائمی مثل سکته مغزی که در فرد ایجاد می‌کند و از دیگر علائم آن می‌توان به کاهش دائمی هوشیاری در فرد اشاره کرد.
از خصوصیات این افراد، اختلالات خلقی است که در نتیجه ضایعات مغزی در آنها ایجاد می‌شود. این ماده سمی همچنین روی کلیه‌ها اثر گذاشته و می‌تواند آنها را از کار بیندازد.
بدن در حالت طبیعی و برای ادامه حیات و فعالیت دارای سیستم خونرسانی در شرایط خنثی از نظر اسیدیته است، اما بلایی که این الکل‌ بر سیستم خونرسانی بدن می‌آورد، این است که اسیدیته خون را به سمت اسیدی شدن پیش می‌برد که این خود عاملی برای شروع عوارض مهم در بدن است.
این روزها در بعضی از مهمانی‌ها از مشروبات الکلی حاوی مواد توهم‌زا استفاده می‌کنند که می‌تواند بسیار کشنده باشد. اغلب این افراد پس از مصرف، دچار اختلالات الکترولیتی شده و املاح خونشان در نتیجه جنب و جوش و فعالیت زیاد، دستخوش تغییرات می‌شود. همچنین تعریق زیاد و افزایش ادرار باعث از دست رفتن بخش زیادی از آب بدنشان می‌شود. بنابراین آنها دچار بی‌قراری و اختلال تنفسی می‌شوند.
درمان چنین بیمارانی بسیار مشکل و پیچیده است، زیرا از یک طرف باید آنها را آرام کرد و از طرف دیگر راه‌های هوایی‌شان باید کنترل شود و از همه بدتر نداشتن شرح حال درست از بیمار، پروسه درمان را پیچیده‌تر می‌کند.
با توجه به سرعت جذب الکل از طریق مخاط بدن و حتی در خیلی موارد از روی پوست، شما نمی‌توانید هیچ کمکی به چنین افرادی کنید. برخی به غلط بر این باورند که با تحریک به استفراغ و بیرون آوردن الکل از معده آنان می‌توانند کمک موثرتری برای نجاتشان بکنند، در حالی که باید بدانید به دلیل سرعت بالای جذب الکل از طریق مخاط و حتی در خیلی موارد از طریق پوست، تحریک به استفراغ هیچ کمکی به او نمی‌کند، زیرا تا رسیدن الکل به معده تقریبا 80 درصد الکل توسط مخاط جذب می‌شود و عملا این کار هیچ کمکی به فرد مسموم نمی‌کند.
پادزهر متانول، اتانول است اما دانستن این قضیه نباید شما را گمراه کند و اگر شک به مصرف متانول در فردی داشتید به او اتانول بدهید، چراکه عملا با کم کردن سطح هوشیاری وی، فرد مستعد اتفاقات بعدی مثل در خطر افتادن راه هوایی و تنفس می‌شود، بنابراین تنها کمکی که می‌توانید برای فرد مسموم تا رسیدن اورژانس انجام دهید، این است که اگر بیمار دچار افت هوشیاری یا تهوع و استفراغ مکرر شد، او را به پهلو بخوابانید تا استفراغ، راه هوایی او را مسدود نکند.

آمارها چه می‌گویند
به دلیل منع مصرف الکل در دین اسلام و مجازات‌هایی که برای آن در نظر گرفته است، خیلی از خانواده‌ها در مراجعه به اورژانس به دلیل مصرف الکل از اقرار به مصرف آن خودداری می‌کنند و در نهایت با شک پزشک و انجام آزمایش لازم به تشخیص می‌رسند که معمولا تشخیص آن به دلیل سرعت بالای متابولیزه الکل در خون بسیار دشوار است و شاید تنها با آزمایش ادرار و با توجه به علائم خاصی قابل تشخیص باشد. بنابراین آمار دقیقی در این رابطه وجود ندارد، ولی مراجعات مکرری که در اورژانس به دلیل مصرف الکل تقلبی دیده می‌شود و با توجه به اخبار رسانه‌ها شاید بتوان گفت که چند وقتی است زنگ خطر در ارتباط با این معضل اجتماعی به صدا درآمده است. به عنوان مثال همین سال گذشته بود که حدود 30 نفر از هموطنانمان به دلیل مصرف الکل تقلبی فوت کردند، تعداد زیادی از آنان نیز دچار نارسایی کلیوی شدند که آنها را تا آخر عمر درگیر دیالیز خواهد کرد و تعداد قابل ملاحظه‌ای از آنها بینایی‌شان را از دست دادند.

منبع
http://noorportal.net/394/597/670/44695.aspx

تهاجم فرهنگی و جوانان و نوجوانان

تهاجم فرهنگی و جوانان و نوجوانان
آن چه که در تهاجم فرهنگی باید بیشتر مورد دقت و توجه قرار گیرد این است که تهاجم فرهنگی، ابزار مناسب و مقتضی را برای پیشبرد اهدافش در میان جوانان، پسران و دختران، جست جو می کند. ایجاد انگیزه برای دوستی با جنس مخالف، تلاش برای عادی جلوه دادن این قبیل دوستی ها، رواج بی بند و باری، قطع ارتباط فرهنگی میان نسل جوان و ارزش های دینی و معنوی، ایجاد تزلزل در روابط صمیمانه خانوادگی، دامن زدن به بحران شک و تردید نسبت به باور ها و معتقدات مذهبی، همه و همه شکل هایی از تهاجم فرهنگی غرب علیه ملت به پا خاسته ایران و نسل جوان ماست.
شیوه های مقابله با تهاجم
حال باید پرسید مربیان ما در قبال تهاجم فرهنگی چه رسالتی بر عهده دارند؟ و چه روشی در قبال این پدیده باید در پیش گرفت؟ ذیلاً به بیان یکی از شیوه های رویارویی با تهاجم فرهنگی می پردازیم:
1. روش ایجاد بینش نسبت به غرب
روش ایجاد بینش در قبال تهاجم فرهنگی به دو عامل متکی است:

الف) غرب را خوب بشناسید و بشناسانید.
غرب شناسی به مفهوم شناخت ماهیت، عملکرد و شیوه های تبلیغاتی غرب می باشد. دانش آموزان نوجوان با آگاهی از خصلت های حاکم بر تفکر غرب و جهتگیری های آن در قبال ملل جهان سوم و دنیای اسلام از ماهیت غرب بخوبی آگاهی می یابند و نوع مواجهه و مکانیسم برخورد خود را مشخص می نمایند. بدون شک هر گونه موضع گیری اصولی و صحیح در قبال دشمن، مشروط و منوط به شناخت دقیق و کامل اوست و گرنه به برخورد های اتفاقی و کور دست خواهیم زد.
مربیان امور تربیتی با تبیین حرکت ها و خیزش های اسلامی در قرن اخیر در قبال سیاست های توسعه طلبانه و تجاوز کارانه غرب، بینش تاریخی و اجتماعی دقیقی در دانش آموزان ایجاد می کنند و در این زمینه از حادثه تاریخی کم نظیری که به امر میرزای شیرازی با فتوای تحریم تنباکو به وجود آمد تا پدیده بزرگ قرن یعنی انقلاب اسلامی ایران، به بررسی و تحلیل می پردازند و با آنان به گفت گو می نشیند و ماهیت تمامی توطئه های غرب علیه اسلام و مسلمانان را برای دانش آموزان افشاء می نمایند تا آن ها را سیر تحولات رویارویی اسلام و غرب بخوبی آشنا شوند.[1] چنین شناختی از غرب و حالت سلطه طلبی آن، قدرت پوشالی و کاذبی را که غرب به خود گرفته است، کنار می زند و چهره واقعی آن را می نمایاند.

ب) غرب باوری را نفی کنید.
قبلا اشاره شد که «غرب ستیزی» متوقف بر «غرب شناسی» و آگاهی از ماهیت غرب است. اگر جوانان و نوجوانان ما در این خصوص نیک بیندیشند و پرده از چهره فریبنده غرب برگیرند و تمدن درون تهی و متزلزل آن را بدرستی بشناسند، دیگر دلبسته آن نخواهند شد. بلکه باید افزود آن هایی که گرفتار «غرب باوری» هستند ظواهر تمدن غرب را به مثابه بواطن آن گرفته اند.
نسل جوان تا زمانی از غرب آسیب پذیر است که در خود اعتماد به نفس کافی برای مقابله با مظاهر غرب را نیافته است. در این صورت با کمترین ضربه فرو می ریزد و از پای می افتد.
برای آسیب ناپذیری در برابر غرب، باید اعتماد به نفس جوانان و نوجوانان را به آن ها باز گرداند؛ آن گونه که هیچ مانعی را در سر راه خود برای پیشرفت علمی و تکنولوژیکی احساس ننمایند و به خدا در رسیدن به هدف ایمان داشته باشند و به توانایی های خود در این راه باوری عمیق پیدا کنند.

2. بازیابی هویت
هویت جویی، از اصلی ترین و مهم ترین شیوه های برخورد با این پدیده است. جوانان و نوجوانانی که از معرفت به هویت خویشتن برخوردارند و این جایگاه را به مدد ارتباط با مربیان خود احراز می کنند، توان مقابله با تهاجم را دارند. نسلی که هویت خویش را می یابد، نفوذ ناپذیر است و قدرت لازم را برای تحلیل و تفسیر وضعیت رویداد های فرهنگی دارا می باشد. از این رو تلاش در جهت باز شناساندن هویت نوجوانان و جوانان، از ضروریات مبارزه فرهنگی است.
در حقیقت باید پرسید، کسی که هویت خویش را گم کرده است، چه چیزی را می تواند بیابد؟
خود را گم کردن در یک تعبیر روشن و مختصر به معنی قطع پیوند های انسان با فطرت خویش، ریشه های خانوادگی و فرهنگی و ارزش ها و باور های عمیق دینی و مذهبی است و در یک کلمه، فقدان تمامی سرمایه های معنوی و فکری است. هویت خود را گم کردن، یعنی انسان با آشنا ترین، نزدیک ترین و صمیمی ترین وجودی که می شناسد، قطع رابطه کند و خلأ عمیق و دردناکی که از پی آن به وجود می آید، راه را برای نفوذ هر جنبه از ابعاد فرهنگ بیگانه، هموار می سازد.
با چنین برداشتی از «هویت گم شده» نه فقط کسانی که به ارزش ها و باور های خویش پشت کرده اند، بلکه آنهایی که از رشد و تکامل معنوی بازمانده اند، بی آن که جذب ارزش های بیگانه شوند نیز دچار درد بی هویتی هستند؛ به ویژه جوانان و نوجوانانی که در مهمترین مرحله شکل گیری هویت و شخصیت خویش هستند از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند.
3. درک هویت فرهنگی: شناخت یک فرهنگ در حقیقت معرفت به ویژگی های مشاهیر، ارزش ها و برتری های آن فرهنگ نسبت به سایر فرهنگ هاست. نسل جوان، باید به امتیازات فرهنگ اسلام و ملی خویش، آشنا باشد تا در مقابله با فرهنگ های بیگانه، از اعتماد به نفس بالایی برخوردار باشد. تاریخ تحلیل «فرهنگ خودی» و مطالعات تطبیقی فرهنگ های معاصره، و به ویژه بررسی در ماهیت انقلاب اسلامی و تأثیری که انقلاب معادلات سیاسی اجتماعی جهان معاصر داشته است جوانان را در برابر نفوذ فرهنگ بیگانه مقاوم می کند و این امر با بازگشت فرهنگ خودی، امکان پذیر خواهد بود.[2]

4. احیای ارزش ها (درک هویت فرهنگی)
تهاجم فرهنگی به گونه خاصی به ارزش ها یورش برده و آن ها را زیر نفوذ خود قرار می دهد. سنگین ترین حملاتی که از ناحیه بیگانگان متوجه فرهنگ یک جامعه می شود، ارزش های آن فرهنگ را زیر ضربات خود قرار می دهد؛ به عنوان مثال، زمانی که دشمنان در صدد تخریب فرهنگ اسلامی بر می آیند، ابتدا ایمان نسل جوان را به این گونه ارزش ها که جوشیده از عمق اعتقادات و باور های اسلامی است، متزلزل می کنند و سپس او را در برابر جذبه های خیره کننده فرهنگ خود به یکباره دچار انفعال می نمایند و نسلی که در صدد است تا خود را از انفعال سیاسی و اخلاقی، به موضع گیری صحیح بکشاند، غالباً مقهور همان ارزش های بیگانه شده و آن ها را بر ارزش های اصیل اسلامی رجحان می بخشد و نه تنها موضع گیری درستی اتخاذ نمی نماید بلکه به صورت موجودی مسخ شده جلوه می کند که حرفی برای گفتن و ارزشی برای دفاع کردن و موضعی برای اتخاذ کردن ندارد و این دقیقا همان مرحله ای است که بیگانگان درصدد تحقق آنند؛ به این مفهوم که نسل رشید و آگاه مسلمانان را از درون تهی ساخته و در محراب ارزش های درونی، قربانی کنند و به مسلخ ارزش های خودی بکشانند.
احیای ارزش های اسلامی گام عملی و مهم دیگری است که در این راه باید برداشته شود و این فریضه را اندیشمندان و دل آگاهانی باید به جا آورند که از یک سو، در شناخت نوجوانان کارآمد باشند و از سوی دیگر، ارزش های اسلامی را در عمق جان خویش باور کرده باشند.
4 ـ 1. شخصیت جوان از دیدگاه قرآن کریم را به تصویر بکشند.
ترسیم شخصیت جوان از دیدگاه قرآن کریم، جایگاه معنوی آن ها را بدیشان می نمایاند و راه را برای تقویت مبانی فکری و اخلاقی آنان هموار می کند. برگزاری گردهمایی هایی با همین عنوان از نوجوانان و جوانان و طرح چشم انداز های قرآنی در زمینه مسائل ذی ربط، تعادل فرو ریخته آن ها را به نفع ارزش های معنوی برقرار می سازد.
4 ـ 2: شخصیت جوان از دیدگاه معصومین ـ علیه السلام ـ ، را ترسیم کنید.
به تصویر کشیدن شخصیت جوانان از دیدگاه معصومین ـ علیهم السلام ـ افق روشنی را که از قرآن کریم پرتو بخش زندگی شان شده، باز تر و گسترده تر می سازد؛ به ویژه آن که دیدگاه پیشوایان دین پیوسته متمرکز بر حفظ شخصیت و منزلت نوجوانان و جوانان بوده و هست. این امر، موجب جذب نسل آینده ساز کشور به ارزش های دینی می شود.
3 ـ 3ـ میز گردها و جلسات گفت و شنود برگزار نمایید.
تشکل میز گرد ها و جلسات گفت و شنود با جوانان در مراکز فرهنگی می تواند باب احیای ارزش ها را بخوبی باز کند.
در هر مبارزه، حریفان برای زدن ضربه به یکدیگر، نیاز به جای محکمی دارند تا با تکیه بر آن بتوانند ضمن حفظ تعادل خویش، موفق به وارد آوردن ضربه شوند. نسل جوان ما که در برخورد با فرهنگ بیگانه به مصاف آمده است، زمانی می تواند ضربه کاری را بر دشمن فرود آورد که جای پایی همچون ارزش های دینی و معنوی بجوید و آن را نقطه اتکاء خویشتن قرار دهد و علاوه بر حفظ تعادل خویش، بر حریف فائق آید.
4 ـ 4ـ الگو های علم و اخلاق ارائه دهید.
زندگی نامه های بزرگان علم و اخلاق که جوشیده از بطن فرهنگ اسلامی هستند، تأثیری عمیق بر تار و پود شخصیت نسل جوان می گذارد و قبل از آن که قلب حساس و دل زلال این نسل به شوائب فرهنگی بیگانه آلوده شود، الگوها و اسوه های ایمان، خلأ های وجودی او را آکنده از سرچشمه زلال ارزش های اسلامی می کنند تا روزنه ها بر نفوذ هر بیگانه ای مسدود شود.
امام علی ـ علیه السلام ـ ضمن بیاناتی به فرزندشان امام مجتبی ـ علیه السلام ـ می فرمایند:
«فرزندم، قبل از آن که قلبت نفوذ ناپذیر شود، من به ادب آموختن به تو اقدام کردم.»[3]
4 ـ 5ـ جوانان را با معارف ناب اسلامی آشنا کنید.
عرفان اسلامی با غنایی کم نظیر می تواند به شکلی مطلوب و روان، به نوجوانان و جوانان ارائه شود و سرگذشت استوانه های ایمان نظیر «اویس قرنی» ذهن متفحص و مستعد این نسل را از شکوه عرفان، بالنده و آکنده سازد؛ به ویژه آن که اویس قرنی در جوانی به مدارج عالی ایمان دست یافت و در راه حفظ عقیده و آرمان خویش به درجه رفیع شهادت نائل آمد.
4 ـ 6 ـ فرهنگ بسیجی و شهادت طلبی را ترویج کنید.
ترویج تفکر بسیجی به گونه ای که یادآور فرهنگ شهادت طلبی در زمان جنگ باشد و در زمان حاضر همان فرهنگ با نفی الگوهای غربی، مروج روح سادگی، پاکی و سازندگی باشد. تفکر بسیجی، همان زمزمه های عارفانه دعای کمیل، رایحه دل انگیز نماز شب و دعای توسل با سوز و گدازی است که سال ها پشت سنگر ها و سنگرنشینان را گرم می کرد و با زیارت عاشورا به اوج وحدت روحی و حمایت اسلامی می رسید که «انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم الی یوم القیامه».

پی نوشتها :

[1]. در این زمینه کتاب های «نهضت های یک صد ساله اخیر» و «پیرامون انقلاب اسلامی» از استاد شهید مطهری و نیز کتاب «ماهیت انقلاب اسلامی» از دکتر رضا داوری جهت مطالعه بیشتر توصیه می گردد.
[2]. جوان و نیروی چهارم زندگی، محمد رضا شرفی، نشر سروش، 1381، ص 166 ـ 165.
[3]. فبادر تک بالادب قبل ان یقسوا قلبک.

محمد رضا شرفی - تلخیص از کتاب بینش های تربیتی، ص 169 - 185

زیبایی خدادادی و بهره های شیطانی

زیبایی خدادادی و بهره های شیطانی
کسانی که بی مهابا زیبایی هایی که خداوند متعال در اختیار آنان قرار داده است را آویزه دست شیطان می کنند بدانند که که بزودی باید تاوان این گستاخی را بپردازند.
چشم
انسان فطرتا گرایش به زیبایی دارد و به آن جذب می شود و افرادی که دارای این خصیصه هستند خواه ناخواه مورد توجه واقع شده و دیگران به آنان اشتیاق پیدا می کنند.
زیبایی از نعمت های ویژه ای است که جلوه و نمود آن بیشتر از بسیاری از نعمت های آشکار و پنهان الهی است. این نعمت الهی در نگاه اوّل ممکن است تنها یک نعمت صرفاً ظاهری به حساب آید. امّا باید توجه داشت که در ورای این ظاهر زیبا، جمال باطنی نیز وجود دارد.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: از زیبارویان پیوسته طلب خیر کنید، زیرا زیبایی صورت نشانه آن است که افعال آنها هم نیکو باشد و در بعضی از فرمایشات اهل بیت علیهم السّلام این نعمت را یکی از مؤلفه های کمال فردی معرفی شده است. امام صادق علیه السّلام : هر کس این سه خصلت را دارد، فردی کامل است. 1ـ عقل 2ـ زیبایی و 3ـ نیکو سخن گفتن.( تخف العقول ص 303)
پس نگاه یک سویه به این عنایت الهی و توجه به بعد ظاهری آن، در بسیاری موارد به کبر و خودپسندی منجر می شود. و در حقیقت آفت این نعمت همین بالیدن به خویشتن و فراموشی صاحب نعمت و خالق است. در این باره به سخنان گهرباری از نبی گرامی اسلام صلی الله علیه و آله توجه نمائید.
ما به علت اینکه در دنیا صاحبان نعمت و قدرت هستیم، اگر معادی هم باشد به همین دلیل که در دنیا به ما داده اند، در آخرت هم بهره مند خواهیم شد. خصوصیاتی در خود ما بوده که این ها را به ما داده اند
1ـ رسول گرامی صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمؤمنین علی علیه السّلام می فرمایند : .... آسیب زیبایی ، بالیدن به خود است ... ( تحف العقول ، ص 21 )
2ـ رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: آفت جمال و نیکوی ، تکبّر ورزیدن است.( اسرار التوحید ، ص 465 )
3ـ پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند: آفت جمال، تکبّر و خوش آمدن از خویش است.( نزهة النواظر ، ص 80
تکبّر عبارت است از عصیان در برابر نعمتی که به تو داده شده و آن را حقّ خویش می دانی که اگر ما عزیز نبودیم ، اینها را به ما نمی دادند. به همین دلیل است که بعضی از اهل قدرت می گویند: « وَلَئِن رُّجِعْتُ إِلَى رَبِّی إِنَّ لِی عِندَهُ لَلْحُسْنَى»( فصلت 50 ) ما به علت اینکه در دنیا صاحبان نعمت و قدرت هستیم، اگر معادی هم باشد به همین دلیل که در دنیا به ما داده اند، در آخرت هم بهره مند خواهیم شد. خصوصیاتی در خود ما بوده که این ها را به ما داده اند.
برای درمان این آفت بزرگ لازم است به دو نکته توجه داشته باشیم ؛

زندگی با چشم‌های بسته (1)
الف ـ کبر از آنجا آغاز می شود که خیال می کنیم آنچه به ما داده اند ملاک افتخار ماست. چیزهایی در ما بوده و باید همه چیز به ما وابسته باشد. ما بزرگ بوده ایم. امّا اگر بدانیم که ما فقیر مطلق هستیم و هرچه هست ( از اصل وجود تا تمامی نعمت ها ) از اوست دیگر جایی برای خودپسندی باقی نمی ماند. «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ »( 15 فاطر ) ای مردم، شمائید که به خدا نیازمندید، و خداست که بی نیاز است و کارهایش همه پسندیده و زیباست.
ب ـ این دنیا براساس بیهودگی خلق نشده است و تمامی زوایای این خلقت عظیم بر پایه حکمت خالق آن بناشده است. پس قطعاً در مقابل هر نعمتی که داده شده، مسئولیت و پرسشی خوابیده است. «ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ ».( تکاثر 8 ) سپس آن روز که دوزخ را بنگرید، درباره هر نعمتی که به شما ارزانی شده است از شما سؤال خواهد شد.
پس این نعمت از پروردگار متعال بریده نشده و به ما هم برنگشته است بلکه نعمت ها مال اوست و به او هم برمی گردد و ما تنها حاملان آنها هستیم که باید این بار امانت را به جای خود برگردانیم. با این توجّهات دیگر کبری نمی ماند .
بنابراین وظیفه خوبرویان این است که از آفت این نعمت غافل نشوند تا دچار کبر و خودپسندی نگردند و تلاش برای بجاآوردن صحیح و کامل مسئولیتی باشند که در مقابل این نعمت وجود دارد. که آن مسئولیت حیاء و عفت است. مولا امیرالمؤمنین علیه السّلام می فرمایند: زکاة الجمال العفاف (تضنیف غرر الحکم ، ص 105 و مستدرک الوسایل ج 7 ص 46 )
این زیبایی به ویژه برای زنان سرمایه است و طبیعت هر سرمایه ای آن است که از یک سو سودمند و از سوی دیگر، فسادانگیز است که در حقیقت، لطافت و زیبایی و جوانی با عفت پیشگی ماندگار می شود
حیاء و عفت از تمامی انسان ها نیکو و لازم است و از زیبارویان نیکوتر و لازم تر و در روایات آن را وسیله رسیدن به هر زیبایی دانسته اند
امام علی علیه السّلام می فرمایند : حیاء وسیله رسیدن به هر زیبایی است.( تحف العقول ، 79 ) در نتیجه فردی که از چهره ای زیبا برخوردار است از یک طرف برای رسیدن به زیبایی ها لازم است به رعایت عفّت بپردازند. و از سوی دیگر برای حفظ حریم خود و دیگران، حیاء را سرلوحه کارهای خویش قرار بدهد. پرواضح است اگر این افراد بخواهند، می توانند با دام چهره زیبای خود، بسیاری از زندگیها را به راحتی بهم زده و ردّ پایی از خود در دلها و ذهنها باقی بگذارند که آثار شوم این امر، هم در دنیا و هم در آخرت دامن گیر وی خواهد شد.
شکر این نعمت این است که آنرا در مسیر جلب انسان ها و هدایت ایشان به سوی خداوند قرار دهید. انبیای الهی زیبا بودند و این موضوع باعث توجه و عشق انسان ها به ایشان بوده است و همین علاقه مندی زمینه و ابزار مهمی برای هدایت مردم به شمار می رفته است. خدای متعال اگر انبیای خویش را از میان افراد زشت انتخاب می کرد آنها نمی توانستند این تأثیر را داشته باشند و مردم به آنها اقبال لازم را نشان نمی دادند. شما حساب کنید مردم سخن خوب را از فرد زشت منظر بهتر می پذیرند یا از فرد زیبا. کسی که زیبا است بهتر می تواند در دلها اثر بگذارد و رفتار و گفتار او می تواند مایه هدایت باشد.
همانطور که شاهدیم که نوجوانان و جوانان هنر پیشه های خوش سیما را الگویی برای خود قرار می دهند و در هر زمینه ای سعی در تقلید از ایشان دارند .

کودک چشم
اما افسوس که بسیاری از آنان به زیبای جمال خود غره گشته و اصلا متوجه نقش تأثیر گذار خود در جامعه نیستند و مسؤلیت سنگین خود را در مقابل نعمتی که به آن ها داده شده است را نادیده می گیرند .
بسیاری از زیبا رویان راه به بیراهه می روند و مستند از توجهات اطرافیان و غافلند از قیامت ای کاش نمی گذاشتند در سایه ی کبر و غرور سیرت زیبایشان به زشتی گناه آلوده شده و تباه شود .
این زیبایی به ویژه برای زنان سرمایه است و طبیعت هر سرمایه ای آن است که از یک سو سودمند و از سوی دیگر، فسادانگیز است که در حقیقت، لطافت و زیبایی و جوانی با عفت پیشگی ماندگار می شود.
روح عفاف، کنترل کننده رفتار و متانت است که با حیا زیباتر می شود. خداوند در قرآن، دختران شعیب را نمادی از عفاف معرفی می کند و عفت ورزی آنان را با واژه «تَمْشی عَلَی اسْتِحیاءٍ، حرکت و راه رفتن او در کمال حیا و عفت»، بیان می دارد و نجابت آنان را به دلیل نوع راه رفتنشان در حضور حضرت موسی تحسین می کند.
دختر شعیب در بازگشت به پدر گفت: پدر، او (حضرت موسی) را به خدمت گیر که او خدمتگزاری نیرومند و امانتدار است.
حضرت شعیب گفت: نیروی وی را به کشیدن دلوها شناختم، ولی امانتداری او را چگونه شناختی؟
کسانی که بی مهابا زیبایی هایی که خداوند متعال در اختیار آنان قرار داده است را آویزه دست شیطان می کنند بدانند که که بزودی باید تاوان این گستاخی را بپردازند
دختر گفت: موسی در بازگشت گفت: راه را به من نشان بده و خودت از پشت سر بیا، زیرا ما آل یعقوب به پشت زنان نظر نمی افکنیم. بدین گونه او به خاطر پرواپیشگی، به امانتداری شناخته شد.
بهره گیری منحرف و مخدوش از «زیبایی و جمال نیکو» به عنوان بهترین موهبت الهی، کفران نعمتی است که از فرجام آن باید ترسید .
کسانی که بی مهابا زیبایی هایی که خداوند متعال در اختیار آنان قرار داده است را آویزه دست شیطان می کنند بدانند که بزودی باید تاوان این گستاخی را بپردازند.

یک حکایت جالب
مولوی در دفتر پنجم مثنوی، در این باره حکایتی چنین دارد: «روزی حکیمی برای گشت و گذار روانه صحرا شد و در آن دشت جان افزا، طاووسی را دید که پرهای خود را می کَند. حکیم که از کار او تعجب کرده بود، دلیل این امر را می پرسد و می افزاید: چگونه راضی می شوی که چنین زیورهای زیبایی را از خود دور کنی و روی خاک بریزی؟! هیچ می دانی که حافظان و قاریان قرآن، پرهای تو را میان قرآن کریم می نهند و مردم برای پرهای تو ارزش فراوانی قائل می شوند؟ طاووس در پاسخ می گوید: ای حکیم! هیچ می دانی که به خاطر همین پرهای زیبا و رنگارنگ، چه بلاها که از سوی مردمان به من می رسد و بر اثر طمع آنها، چه گرفتاری ها که در من پدید آمده است».
ای بسا صیاد بی رحمت مدام * بهر این پرها نهد هر سُوم دام
چند تیرانداز بهر بال ها * تیر سوی من کشد اندر هوا
از این حکایت می توان استفاده کرد که نعمت های دنیوی، ارزش دل بستگی ندارد و حتی نمی توان به جذاب ترینِ این نعمت ها که زیبایی است، بالید و فخر فروخت؛ زیرا نعمت زیبایی به طور طبیعی سبب «طمع ورزی» دیگران می شود و مشکلات فراوانی را برای شخص در پی خواهد داشت.

مولانا در مثنوی خویش چنین می سراید:
دشمن طاووس آمد پرّ او * ای بسا شه را بکشته فرّ او
گفت من آن آهُوَم کز ناف من * ریخت این صیاد، خون صاف من
ای من آن روباه صحرا کز کمین * سر بریدندش برای پوستین
ای من آن پیلی که زخم پیل بان * ریخت خونم از برای استخوان

منابع : وبلاگ آموزه
سایت تابناک
وبلاگ جام ادب
تبیان

با چشم‌هایی باز اینترنتی شوید

با چشم‌هایی باز اینترنتی شوید
تغییرات روزافزون تکنولوژی و گرایش نسل جوان و نوجوان به تکنولوژی‌های جدید در بسیاری از کشورهای در حال توسعه ، علاوه بر ویژگی‌های مثبت ، تاثیرات منفی و مخربی داشته است . از جمله این اثرات می‌توان وفور در دسترس بودن رایانه و اینترنت را نام برد.
تمام تکنولوژی‌های به وجود آمده توسط بشر ، دارای مزایا و معایب بسیاری است که بعضی از این ویژگی‌ها در طولانی مدت و حتی با تغییرات نسلی به نسل دیگر خود را نشان می‌دهند . بشر امروز می‌تواند از تمام این پدیده‌ها در جهت مثبت یا منفی بهره برداری کند .
اینترنت یک فن آوری جذاب و بسیار سرگرم کننده است که می‌تواند با محتویات ارائه شده در آن ، برای هر قشر و هر نوع سطح تحصیلاتی مفید واقع شود. و با ارتباطات ولینک هایی که دارد در هر زمینه‌ای می‌تواند دنیایی را بر روی کاربرش بگشاید . همین امر باعث می‌شود فردی ساعات زیادی را در جستجو و استفاده از اینترنت بگذراند بدون اینکه از زمان از دست رفته اطلاعی داشته باشد . گاهی اوقات این زمان مربوط به کاری علمی ، هنری ، تحقیقی ، تجاری و در زمینه‌های مختلف و مفیدی می‌شود که فرد از آن ممکن است بهره مادی یا معنوی ببرد ، قطعا این زمان صرف شده بسیار مفید فایده است .
اما همیشه اینطور نیست ؛ گاهی بسیاری از نوجوانان و افراد جوان ساعت‌های متمادی پشت کامپیوتر نشسته و مشغول به بازی و یا حتی ممکن است مشغول به کارهایی باشند که خلاف اصول اخلاقی است .
اعتیاد به اینترنت یک بیماری قرن است و گزارش‌ها حاکی است که معتادان به اینترنت روش‌های مشابه افراد معتاد به دارو و الکل و قمار دارند و این اعتیاد پیامدهای اجتماعی و شغلی زیادی را به رایشان به دنبال دارد.
اعتیاد به اینترنت یک بیماری قرن است و گزارش‌ها حاکی است که معتادان به اینترنت روش‌های مشابه افراد معتاد به دارو و الکل و قمار دارند و این اعتیاد پیامدهای اجتماعی و شغلی زیادی را به رایشان به دنبال دارد.
اعتیاد به اینترنت بسیاری از بخش‌های فرهنگی را درگیر می‌کند ازجمله و مهم‌ترین این واحدها خانواده می‌باشد. بسیاری از والدین از این که فرزندانشان ساعت‌ها پای کامپیوتر می‌نشینند ، شکایت می‌کنند و اغلب می‌گویند خواب ، خوراک ، درس خواندن و دیگر وظایف اجتماعی فرزندشان مختل شده است . آن‌ها نمی‌دانند که در واقع بسیاری از جذابیت‌های کاذب سایت‌های اینترنتی فرزندانشان را اسیر کرده است و به دامی انداخته که باید از آن نجات یابند . گاهی اوقات شاهد نوجوانان وجوانانی هستیم که از طریق اتاق‌های گفتگو در اینترنت دچار مشکلات و معضلات اخلاقی بسیاری شده‌اند و فریب افراد شیادی را خورده‌اند .
اغلب نوجوانان و جوانان به علت احساسات تنهایی ، نداشتن اعتماد به نفس مواجه شدن با افراد و نداشتن دوست همسن و ... وارد اتاق‌های گفتگو می‌شوند و چون دنیای موجود در این اتاق‌ها مجازی است ( یعنی در واقع افراد خود حقیقی‌شان را بروز نمی‌دهند و اغلب افراد گمنامی هستند ) لذا نوجوان ممکن است به دام افراد شیاد بیفتد . بسیاری از اوقات افرادی که دارای بیماری‌های جنسی هستند در این اتاق‌ها پرسه می‌زنند تا طعمه مناسب خود را بیابند و با قرار گذاشتن در دنیای بیرون و داشتن شبکه‌های خاص به اهداف شوم خود می‌رسند .
اگر فرد معتاد به اینترنت ، به دیدن تصاویر و فیلم‌های جنسی عادت کند مشکلش چند برابر می‌شود ، زیرا دیدن تصاویر و فیلم‌های تحریک آمیز جنسی یا پورنو نیز اعتیاد می‌آورد و فرد بیننده به دیدن انواع این تصاویر شهوانی عادت می‌کند
حتی گاهی مطرح شدن بعضی از مسائل در این اتاق‌های گفتگو ممکن است برای بسیاری از نوجوانان نامناسب باشد و برای آن‌ها مشکلات روحی و ارتباطی به وجود آورد .
معضل دیگر وجود سایت‌های غیر اخلاقی است که به نوعی به ترویج بسیاری از رفتارهای نامناسب جنسی از طریق فیلم ، تصاویر و پیام می‌باشد که بسیار ممکن است برای نوجوانان تحریک کننده باشد و سلامت روانی آنان را به خطر می‌اندازد و بالطبع سلامت اجتماع را تحت تاثیر قرار می‌دهد .
علاوه بر مضرات گفته شده در مورد اعتیاد به اینترنت می‌توان به موارد دیگری هم اشاره کرد از جمله این که فرد مبتلا از تمام فعالیت‌های اجتماعی خود باز می‌ماند ، روابط اجتماعی‌اش مختل می‌شود ، در رفتار اجتماعی‌اش خشونت نشان می‌دهد ، از تمرکز حواسش کاسته می‌شود ، احساس خستگی مدوام دارد .امنیت شخصی و اجتماعی‌اش به هم می‌ریزد ، از عهده انجام وظایف شخصی و اجتماعی‌اش بر نمی‌آید ، دلمشغولی شدید به شبکه‌ها و اتاق‌های گفتگو و ناسازگاری شدید با اطرافیان دارد .
اگر فرد معتاد به اینترنت ، به دیدن تصاویر و فیلم‌های جنسی عادت کند مشکلش چند برابر می‌شود ، زیرا دیدن تصاویر و فیلم‌های تحریک آمیز جنسی یا پورنو نیز اعتیاد می‌آورد و فرد بیننده به دیدن انواع این تصاویر شهوانی عادت می‌کند . قطعا این تصاویر و فیلم‌ها باعث از کف دادن اراده فرد می‌شود و ممکن است منجر به بسیاری از معضلات اجتماعی از جمله فساد و فحشا شود از طرفی دیگر فرد مبتلا به چنین سایت‌ها و اتاق‌هایی وابسته گردیده و از تمام فعالیت‌های دیگر خود صرف نظر می‌کند تا زمانش را صرف چنین کاری کند لذا این گونه اعتیادها می‌تواند بیکاری گسترده‌ای را در میان افراد جامعه رقم بزند.
براساس نتایج تحقیقات انجام شده، تفاوتی در میزان استفاده زنان و مردان از اینترنت وجود ندارد . تحقیقات نشان می‌دهد مردان ، اینترنت را به دلیل امکانی که برای تجربه راه‌های تازه برای انجام امور متعدد به آنها می‌دهد ، ارزش گذاری می‌کنند . مردان بیشتر تمایل دارند از اینترنت برای به دست آوردن انواع و اقسام اطلاعات استفاده کنند.
اغلب نوجوانان و جوانان به علت احساسات تنهایی ، نداشتن اعتماد به نفس مواجه شدن با افراد و نداشتن دوست همسن و ... وارد اتاق‌های گفتگو می‌شوند و چون دنیای موجود در این اتاق‌ها مجازی است؛ لذا نوجوان ممکن است به دام افراد شیاد بیفتد .
جستجو کردن در مورد نتایج مسابقات ورزشی ، وضع آب و هوا، اخبار، کاریابی و رتبه بندی اجناس و خدمات ، مورد علاقه مردان هستند . مردان همچنین از اینترنت برای سرگرمی ، شنیدن موسیقی ، جمع آوری اطلاعات پیرامون دل مشغولی‌های شخصی یا عضویت در گروه‌های ورزشی استفاده می‌کنند .
در مقابل ، زنان اینترنت را به دلیل فرصت‌هایی که برای حفظ و توسعه روابط انسانی به آنها می‌دهد ، دوست دارند . زنان در اینترنت بیشتر سراغ ایمیل می‌روند ، مطالب مربوط به سلامت و بهداشت را جست وجو می‌کنند ، از نقشه‌های مسیریاب استفاده می‌کنند و موضوعات دینی را مطالعه می‌کنند.

فاطمه رئیسی
بخش اجتماعی تبیان

وب گردی تهدیدی برای روابط سالم انسانی

وب گردی تهدیدی برای روابط سالم انسانی
وب گردی و چت کردن بیش از حد، می تواند روابط انسانی سالم و درست را به چالش بکشد.
دنیای مجازی به ویژه چت روم ها، ارتباط رودرروی انسان ها را کمتر کرده و آنان را از اجتماع اطراف دور می سازد.
عادت- استفاده بیش از حد افراد- به تکنولوژی های جدید و به نوعی اعتیاد به آن مرحله خطرناکی است که سلامت روانی افراد را به خطر می اندازد. افراد با توجه به میزان وقت و نوع شخصیت خود از اینترنت و تلفن همراه استفاده می کنند که با توجه به این دو فاکتور، میزان آسیب زایی سنجیده می شود، به طوری که اگر افراد مدت زمان زیادی از این وسایل استفاده کنند، دچار اعتیاد می شوند که یک مرحله جدی در آسیب پذیری است.
محیط چت روم، از جمله محیط هایی به شمار می آید که افراد به راحتی می توانند در آن شخصیت واقعی خود را کتمان کرده و آن طوری که دوست دارند خود را جلوه دهند و طرف مقابل نیز به این حقیقت پی نخواهد برد.
تفکر و تعقل در عواطف و احساسات پیدا شده در محیط های مجازی، نقشی نداشته و تنها فرد برای سرگرمی و تفریح زودگذر اقدام به این کار می کند که تبعات سنگینی مخصوصا برای قشر جوان و دختران جامعه به دنبال خواهد داشت.
براساس نتایج این بررسی ها افرادی که مدت زمان بیشتری از تلفن همراه و فضاهای مجازی مانند اینترنت و چت استفاده می کنند به سمت تنهایی حرکت می کنند و از اجتماع دور می شوند، لذا افرادی که مدت زمان کمتری از این امکانات استفاده می کنند، دارای تعاملات و مهارت های اجتماعی بهتری هستند.
فواید تکنولوژی نوین
رفع نیازهای ضروری، از اساسی ترین فواید تکنولوژی و محیط مجازی است. همچنین برای افرادی که دارای اعتماد به نفس پایین تری هستند، فضای مجازی می تواند مفید باشد، در واقع افراد می توانند مهارت های اجتماعی خود را در این فضای مجازی تقویت کرده و مورد آزمایش قرار دهند.
خانواده ها باید نکات مثبت و منفی این محیط را برای کودک و نوجوان خود شرح داده و بر استفاده وی از این محیط ها نیز کنترل داشته باشند.

منبع نورپورتال

استفاده از اینترنت

استفاده از اینترنت
استفاده از اینترنت ممکن است منجر به مشکلاتی شود؛ مشکلاتی چون استفاده بیش از اندازه، دستیابی به اطلاعات نامناسب برای نوجوانان و یا دادن اطلاعات خصوصی که می تواند برای خود نوجوان و یا خانواده اش مشکل آفرین باشد؛ ارتباطات نامناسب با افرادی از فرهنگ های دیگر یا افرادی که مشکلات عاطفی دارند و یا افراد مسن تر که معمولاً در اینترنت رایج است.
دومین گروه مشکلات اساساً از عدم نظارت والدین ناشی می شود. اینترنت دارای اطلاعاتی است که برای دانش آموزان می تواند بسیار مفید باشد؛ اما همین رسانه اطلاعاتی را نیز در اختیار نوجوانان قرار می دهد که ممکن است برایشان مضر باشد. نوجوانان روش های خشونت آمیزی را از اینترنت یاد می گیرند و یا ممکن است به تصاویر نامناسبی دست پیدا کنند. در اینترنت واقعیت و دروغ هر دو وجود دارد. گاهی نوجوانان اطلاعات نادرستی به دست می آورند و آنها را در تکالیف مدرسه خود استفاده می کنند و یا در اختیار دوستانشان قرار می دهند. از طریق این رسانه می توان خرید و فروش کرد، گاهی نوجوانان از کارت اعتباری والدینشان برای این کار استفاده می کنند و یا از این طریق شرط بندی می کنند، همچنین ممکن است نوجوانان با اطلاعات شخصی خودشان یا والدینشان (از قبیل نشانی، شماره تلفن و شماره کارت اعتباری) کارهای قانونی یا غیرقانونی انجام دهند که موجب مشکلاتی خواهد شد.
مشکل اصلی اینترنت تنها مسائل اخلاقی یا خشونت نیست، بلکه نوجوانان از این طریق با افراد مختلفی آشنا می شوند که اگر نظارتی بر این کار وجود نداشته باشد ممکن است طعمه این افراد شوند. گاهی نوجوانان با افرادی از طریق اینترنت آشنا شده اند که 10 یا 15 سال مسن تر از خودشان بوده اند و با آنها در ارتباط قرار گرفته اند. در مواردی نیز نوجوانان با افرادی آشنا می شوند و یا به اطلاعاتی دست می یابند که با ارزش ها، گرایش ها و معیارهای برخی خانواده ها مغایرند.
راه حل
راه حل این مشکل تنها نظارت صحیح والدین است. برخی از نوجوانان نیازمند نظارت بیشتر و دقیق تری نسبت به دیگران هستند؛ مثلاً ممکن است به دخترتان بگویید: «دیر به خانه نیا!» و او زمان مناسبی به خانه برگردد. شما همان جمله را به پسرتان می گویید و او بعد از چند روز به خانه باز می گردد و مدعی است که دیر برنگشته است. اگر به فرزند مسئولیت پذیر خود بگویید: «وقتی من در خانه نیستم رایانه را روشن نکن.» او به حرف شما گوش می کند؛ اما فرزند دیگرتان به محض آنکه خانه را ترک می کنید رایانه را روشن می کند. بعضی افراد معتقدند که بعضی از بچه ها قابل اعتماد و مسئولیت پذیرند و برخی این طور نیستند. به راحتی می توانید بر کارهای فرزندان مسئولیت پذیر خود نظارت کنید. آنها به حرف شما گوش می کنند؛ با شما همکاری می کنند و از حرفتان پیروی می کنند. نوجوانان لجوج یا سرسخت، متقلب و یا بی مسئولیت را مشکل تر می توان زیر نظر داشت. بیشتر بحث های زیر درباره افراد دسته دوم است.
نظارت برفرد بی مسئولیت
معمولاً نظارت بر کارهای فرد بی مسئولیت مشکل است. چنین نوجوانی در جنبه های مختلف زندگی از قبیل تمام کردن تکالیف و تمیز کردن اتاق خود احساس مسئولیت نمی کند. والدین هم اگر از چنین فردی بخواهند که صحبت تلفنی اش را در یک زمان خاص تمام کند؛ کارهای روزمره اش را انجام دهد و یا به موقع به خانه بیاید، توجهی به حرف ایشان نمی کند. در چنین مواردی والدین ابتدا باید تا حد ممکن او را در زمینه های دیگر مسئولیت پذیر بار بیاورند و سپس در زمینه رایانه و اینترنت او را به یک فرد قابل اعتماد تبدیل کنند.
توصیه های دیگر
1ـ رایانه را در قسمتی ازخانه قرار دهید که معمولاً بزرگ ترها در آن قسمت حضور دارند و یا قسمتی که رفت و آمد زیادی در آن وجود دارد. بدین ترتیب بهتر می توانید بر ارتباط بچه ها با اینترنت نظارت کنید. اجازه ندهید از رایانه در یک اتاق خصوصی استفاد شود.
2ـ اگر فرزندتان احتیاج به اطلاعات اینترنت برای تکالیف مدرسه اش دارد، می تواند منتظر بماند تا شما همراه او باشید و او را در این زمینه کمک کنید و وقتی وارد سایت های مورد نیاز خود می شود در کنار او باشید. در این باره نرم افزارهای فیلتر[1]مفید است. این نرم افزارها بدون مشکل نیست؛ اما به این وسیله شخصی نمی تواند وارد بعضی از سایت های نامناسب شود. بعضی از مؤسسات خدمات اینترنت نرم افزارهای فیلتر خاص خود را ارائه می کنند. این نرم افزارها اطلاعات و سایت های نامناسب را حذف می کنند. افرادی که با رایانه آشنایی کافی دارند، می توانند اطلاعات یا برنامه هایی در اختیار شما بگذارند که دستیابی به سایت های خاصی را محدود می کند و یا می توانید بفهمید در طول روز چه کارهایی با رایانه انجام گرفته است.
3ـ باید دستور العمل هایی برای نوجوانان تعیین کنید؛ مثلاً: با غریبه ها صحبت نکن؛ اطلاعات شخصی به کسی نده؛ از اسم واقعی ات استفاده نکن؛ بدون اجازه چیزی سفارش نده و عکس هایت را برای کسی نفرست. باید نتایج و پیامدهای خاصی برای گوش کردن به حرف هایتان یا بی توجهی به آنها تعیین کنید و در کنار آن قوانین و محدودیت هایی را وضع کنید.
4ـ نوجوانان در خارج از خانه نیز دسترسی به اینترنت دارند. در مدارس و کتابخانه ها نیز می توان از روش هایی برای جلوگیری از دستیابی دانش آموزان به اطلاعات نامناسب استفاده کرد. اجازه ندهید فرزندتان شب در خانه دوستش بماند یا تعطیلات آخر هفته را با خانواده دیگری بگذراند؛ مگر اینکه والدین آن خانوداه را بشناسید. اگر فرزندتان با دوستی در ارتباط است که وی دسترسی به اینترنت دارد، باز هم همین نکته ها را رعایت کنید.
5ـ اینترنت خطرات زیادی در بر دارد؛ اما دور نگه داشتن نوجوانان و جوانان از آن کار مشکلی است. شما باید با فرزندتان ارتباط برقرار کنید و وارد زندگی او شوید تا با علایق، گرایش ها و دوستان او آشنا شوید.
6ـ درباره استفاده یا سوء استفاده از اینترنت باید قوانین و نتایج کاملاً مشخصی وضع کنید: باید سعی کنید حس مسئولیت پذیری و اعتماد را در تمام جنبه های زندگی نوجوانتان بالا ببرید.
7ـ نظارت بر کارهای نوجوانان کاملاً ضروری است؛ اما میزان این نظارت بستگی به شخصیت نوجوان دارد. برای برخی از آنان تنها کافی است توضیح دهیم چه کاری را انجام دهند و چه کاری را انجام ندهند؛ اما در بعضی موارد دیگر شاید لازم باشد صفحه کلید رایانه را با خودتان به محل کارتان ببرید تا نظارت کافی داشته باشید.
8ـ با یک نظارت صحیح می توانید از اینترنت به عنوان پاداش و یا مشوّقی برای انجام کاری استفاده کنید تا اینکه فرزندتان را ترغیب یا کمک کنید رفتارش را متعادل کند.
منبع کمکی:
- فونتنل، دن، کلیدهای رفتار با نوجوانان، ترجمه مسعود حاجی زاده ـ اکرم قیطاس، تهران: کتابهای دانه، 1381، صص 182-176.[1] . این نرم افزارها در صورت نصب بر روی رایانه، این امکان را به شما می دهد که مطالب یا تصاویر نامناسب، هوشمندانه (از پیش تعریف شده) و یا به انتخاب شما بر روی صفحه مانیتور به نمایش در نیایند. این برنامه نسبت به متن و تصویر حساس است. صفحه ای که کلمه ای در آن وجود داشته باشد که در لیست سیاه برنامه نیز هست، مانیتور آن را نشان نمی دهد و پیام خطر داده می شود این برنامه ها فهرستی سیاه دارد که از پیش تعریف شده است و می توان به آن افزود. نحوه برخورد با وضعیت خطر را هم می توان از پیش معین کرد. مثلاً دفعه اول پیام خطر بدهد و سه ثانیه صبر کند. اگر صفحه را در این بین کاربر نبست، تصویر آن را بگیرد و ذخیره کند و سه ثانیه دیگر هم صبر کند. سپس در صورت بسته نشدن صفحه، آن را خود برنامه می بندد. این برنامه قدرت کنترل میزان زمان دسترسی به اینترنت را نیز دارد؛ یعنی می توان معین کرد که چه ساعت هایی رایانه مجاز است به اینترنت متصل شود و همچنین سیستم درکل روز جمعاً چه میزان می تواند به اینترنت متصل باشد. نسخه فارسی این نرم افزارها در ایران وجود دارد که از آن جمله می توان به نرم افزار «پاک» محصول شرکت ابن سینا اشاره کرد.

منبع نور پورتال

عشق های آتشین؛ رهگذر خطرناک در مسیر زندگی جوانان

عشق های آتشین؛ رهگذر خطرناک در مسیر زندگی جوانان
 

درباره عشق، عظمت و شکوه و یا جنون و بیمارى آن سخن بسیار گفته‌اند، و شاید کم‌تر کلمه‌اى باشد که این همه تعبیرات مختلف و متناقض درباره آن شده
باشد.
بعضى از نویسندگان بزرگ گاهى آن را به قدرى بالا برده اند که گفته‌اند:
«عشق، افسر زندگى و سعادت جاودانى است».
(گوته آلمانى)
و یا به گفته «هزیه» عشق معمار عالم است.
«توماس مان» از اثر معجزه آساى عشق سخن گفته و معتقد است که: «عشق روح را تواناتر و انسان را زنده دل نگه مى‌دارد».
عدّه‌اى از فلاسفه بزرگ شرق، پا را از این هم فراتر نهاده و عقیده دارند: «هر حرکت و جنبشى در جهان است ناشى، از یک نوع (عشق) مى‌باشد، حتى حرکات افلاک و کرات عالم بالا»!
و البتّه اگر این کلمه را به معناى وسیع خود - یعنى هر نوع کشش و جاذبه فوق العاده - تفسیر کنیم باید گفتار آن‌ها را تأیید کرد، چه جاذبه‌اى از جاذبه عمومى نیرومندتر و بنابراین چه عشقى از آن آتشین‌تر؟!
در برابر این همه تعبیرات و تفسیرهاى جالب، عده‌اى دیگر از نویسندگان و فلاسفه، زننده ترین حملات و اتهامات را نثار «عشق» کرده و آن را تا سرحدّ یک بیمارى نفرت انگیز تحقیر نموده‌اند.
یکى از نویسندگان معروف شرق می‌گوید: «عشق مانند سل و سرطان و نقرس، بیمارى مزمنى است که آدم عاقل باید از آن فرار کند»!
بعضى دیگر همچون «کوپرنیک» دانشمند معروف فلکى که خواسته است در تحقیر خود، جانب عشق را کمى نگه دارد، گفته است: «عشق را اگر یک نوع جنون ندانیم لا اقلّ عصاره‌اى از مغزهاى ناتوان است»!
این تفسیرهاى فوق‌‌العاده ضد و نقیض را آن هم درباره کلمه‌اى که از متداول ترین کلمات در ادبیات و شعر و حتى سخنان روزمره است، نباید حمل بر تناقض در قضاوت در مورد یک واقعیت معین دانست بلکه این اختلاف، در واقع، از اختلاف در زوایه دید قضاوت کنندگان سرچشمه مى‌گیرد.
یعنى هر یک از این نویسندگان و دانشمندان در واقع یکى از چهره‌های عشق را که شاید در زندگى خود بیش‌تر با آن مواجه بوده است مورد بحث قرار داده، در این صورت باید اعتراف کرد که:
اگر منظور از عشق یک کشش و جاذبه نیرومند و خارق العاده میان دو انسان، یا به طور کلى دو موجود (اعم از انسان، حیوان، گیاه و موجود بى جان) در مسیر یک هدف عالى بوده باشد چه از آن بالاتر تصوّر مى‌شود؟!
زیرا قدرت خلاقیت آن به قدرى عجیب است که مى‌تواند هر مانعى را تحت الشعاع خود قرار دهد و به سرعت همه موانع را در مسیر تکامل پشت سر بگذارد.
تمام تحسین هایى که از عشق شده به خاطر همین خلاقیت و نیروى عظیم و بى نظیر آن است، چنان که مى‌دانیم بسیارى از عالى ترین شاهکارهاى ادبى معمارى، و هنرى به معناى واقعى در سایه چنین جاذبه‌اى به وجود آمده است.
امّا اگر منظور از عشق، جاذبه و کشش نیرومندى باشد که دو انسان را به گناه، آلودگى، و سقوط در لجنزار عصیان و فحشا بکشاند هر چه در مذمت آن گفته شود کم است؛ زیرا لکه‌های ننگ آن، چنان پررنگ و ثابت است که به این آسانى پاک شدنى نیست.
و اگر منظور، آن جاذبه دیوانه کننده‌اى باشد که عقل را به کلى ویران کرده، از کار مى‌اندازد، و انسان بر اثر آن دست به هر کار جنون آمیزى مى‌زند، هر چه درباره تحقیر آن نیز گفته شود بجاست.
خلاصه عشق از دریچه‌های دید مختلف، چهره‌های فوق العاده گوناگون دارد. بنابراین هم ستایش‌ها و هم تحقیرهاى آن هر دو بجاست.
در زیر لفافه شاعرانه «عشق»
موضوعى که در این جا توجّه به آن براى همه جوانان پاکدل نهایت ضرورت را دارد این است که امروز در زیر لفافه زیبا و شاعرانه «عشق» چه جنایت‌ها و تبهکارى‌ها که نمى‌شود، و چه آلودگى‌ها که به نام عشق مقدّس انجام نمى‌گردد.
هر آلوده دامن هوسباز و شهوترانى، خود را در لباس عاشق صادق که به اصطلاح «گواهش دل چاک چاک اوست» و در دستش «جز این سند پاره پاره نیست»! جا مى‌زند.
هر فریبکار دو روى دیو صفت که نظرى جز اشباع شهوات سرکش حیوانى خود ندارد، با استفاده از شاخ و برگ‌ها و توصیف‌های شاعرانه همین «کلمه» به مقاصد شوم شیطانى خویش جامه عمل مى‌پوشاند و به همین دلیل پس از آن که به اهداف کثیف خورشید، ماسک از چهره واقعى او برداشته مى‌شود، آن‌چه را گفته بود همه و همه را فراموش مى‌کند، درست مانند ظرف بزرگ آبى که وقتی یک مرتبه آن را وارونه کنند، قطره‌اى از آن عواطف پاک و عشق‌های آتشین و سوزان باقى نمى‌ماند، و اثرى از آن قلب لبریز از محبّت، و چشم‌های بیمار از بیمارى عشق، و هزاران ادعاى دیگر دیده نمى‌شود.
آن گاه معشوق فریب خورده و پشیمان مى‌ماند با یک دنیا اندوه و حسرت و غم!
جوانان باید با دقّت هر چه بیش‌تر مراقب این «مدعیان دروغین عشق» باشند؛ مدعیانى که سرمایه‌اى جز دروغ و فریب و خدعه ندارند و چه بسا قلب مملوّ از عشق سوزانشان را در آنِ واحد در چندین جا گرو گذاشته‌اند! و با هزار تزویر و نیرنگ همه جا خود را عاشقى صادق و یکه شناس! قلمداد نموده‌اند.
باید توجّه داشته باشند که از این قماش افراد در محیط امروز، بسیار زیادند، همین‌ها هستند که گاه وقاحت را به جایى مى‌رسانند که مثلا نامه واحد مملوّ از دروغ‌ها را کپی کرده، در آن واحد براى چند دختر مى‌فرستند و در همه جا لباس «عشق مقدّس» بر تن کرده تمام قامت خود را در آن فرو برده‌اند، ولى در زیر این نام هزار گونه جنایت مرتکب مى‌شوند.
نه تنها دختران جوان بلکه پسران نیز باید مراقب این دام‌های گوناگون که به نام «عشق پاک» بر سر راه آن‌ها نهاده مى‌شود باشند؛ دام هایى که پس از افتادن در آن اغلب رهایى وجود ندارد، و کفاره یک لحظه غفلت، خوش بینى بی‌جا، و تسلیم الفاظ ریاکارانه توخالى شدن را گاهى در یک عمر هم نمى‌توان پرداخت کرد.
بخصوص کسانى که از نظر «محبّت» کمبود دارند و در «محرومیت» به سر برده اند، خیلى زود تسلیم این اظهار عشق‌ها و محبّت‌ها مى‌شوند، و همین محرومیت‌ها سبب مى‌شود که زود فریب بخورند و به دام افتند، این‌ها باید بیش از دیگران مراقب باشند.

حضرت آیت‌ا... مکارم شیرازی